İsim Tamlaması

 

Bir ismin aitlik ilgisi bakımından daha belirli hâle gelmesi için başka bir isim tarafından tamlanmasıyla meydana gelen kelime grubuna isim tamlaması denir.

 

* İsim tamlamaları en az iki sözcükten oluşur. İsim tamlamaları "tamlayan" ve "tamlanan" olmak üzere iki unsurdan meydana gelir.

kapının kolu

      tamlayan    tamlanan

 

* Tamlayan birinci sözcük, tamlanan ise ikinci sözcüktür. İsim tamlamalarının tamlayanında ilgi eki, tamlananında ise iyelik eki bulunur.

 

kapının kolu

                 ilgi eki      iyelik eki

 

* Belirtili isim tamlamalarının arasına başka kelimeler girebilir.

 

çocuğun gömleği         çocuğun mavi gömleği

 

 

İsim tamlamaları genellikle bir varliğa, nesneye, kavrama veya olaya isim olurlar.

 

Şimdi isim tamlamasının türlerini görelim:

 

1. Belirtili İsim Tamlaması:

Hem tamlayanın hem de tamlananın ek aldığı isim tamlamalarıdır.

evin bahçesi

   ilgi eki        iyelik eki

 

2. Belirtisiz İsim Tamlaması:

tamlayanın ek almadığı sadece tamlananın ek aldığı isim tamlamalarıdır.

çocuk elbisesi

                            ilgi eki

 

3. Takısız İsim Tamlaması:

Hem tamlayanın hem de tamlananın ek almadığı isim tamlamalarıdır. Bu tamlamalar genellikle nesnenin neyden yapıldığını veya neye benzediğini belirtir.

Boynunda çok güzel bir altın kolye vardı. (Neyden yapıldığını belirtiyor) çelik tencere, demir direk, tahta kapı gibi..

Altın saçları rüzgarda dalgalanır. (Neye benzediğini belirtiyor) pamuk şeker, gül yanak gibi..

 

4. Zincirleme İsim Tamlaması:

Tamlayanın, tamlananın veya her ikisinin kendi içinde başka bir isim tamlaması olduğu söz gruplarıdır.

Macera romanının okuyucusu (Macera romanı belirtisiz isim tamlamasıdır. "okuyucusu" tamlananına bağlanarak zincirleme isim tamlamasını oluşturmuştur.)

       tamlayan         tamlanan

 

Saka kuşunun ötüşü

    tamlayan   tamlanan