A. BASİT FİİLLER:

Hiçbir yapım eki almamış ve herhangi bir kelimeyle birleşmemiş olan fiillere "basit fiil" denir

_ Birkaç adım atarak ben de ağabeyimin yanında durdum.

_ Orhan dedesine görünmemek için kaçtı.

 

B. TÜREMİŞ FİİLLER:

İsimden ya da fiil kökünden yapım eki alarak türeyen ve yeni anlam kazanan fiile "türemiş fiil" denir.

_ Törenden sonra okulun karşısında oturan Nurgüllere gidildi.

                                                                                                   git-il-di

                                                                                                       Yapım Eki

_ Çocuk sessizce uzaklaştı.

                                         uzak-laş-tı

                                                 Yapım Eki

Fiilden fiil yapan ekler: -dır-, -t-, -ş-, -ar-, -ala-, -ıl-, -ın-, -r-, -n-

                                 kır-ıl- , boya-n- , anla-ş- , taş-ır- , bayatla-t- , gez-dir-

 

İsimden isim yapan ekler: -la, -el,-leş,-ar

                                 baş-la-, mor-laş-, mor-ar-, kan-a-, dar-al-

 

C. BİRLEŞİK FİİLLER:

Birleşik fiiller en az iki sözcüğün(isim+fiil  ya da  fiil+fiil) birleşmesiyle oluşur. Birleşik fiillerin oluşumunu üç grupta inceleriz:

 

  1. Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiiller (isim + yardımcı fiil)

  Bir isimle bir yardımcı fiilin (etmek,olmak, kılmak, eylemek vb.) birleşmesiyle oluşur.

  arz etmek, yardım etmek, göz kulak olmak, namaz kılmak...

 

NOT: Birleşme esnasında herhangi bir ses olayı oluyorsa birleşik fiiller bitişik yazılır, yoksa ayrı yazılır.

hissetmek, affetmek, hallolmak...

 

  2. Deyimleşmiş Birleşik Fiiller:

  İki veya daha fazla kelimenin anlamca kaynaşıp birleşmesiyle oluşan fiillere "deyimleşmiş fiiller" denir. Bu fiillerin çoğunda deyim özelliği vardır. Bu nedenle gerçek anlamdan uzaklaşma vardır.

  etekleri zil çalmak, göz yummak, göz atmak

 

  3. Kurallı Birleşik Fiiller: (Fiil + fiil)

İki fiilin birleşmesiyle oluşan fiillere "kurallı birleşik fiiller" denir. Kurallı birleşik fiiller her zaman birleşik yazılır.

 

  a. Tezlik (Fiil + (-ı) -vermek): bakıvermek, gidivermek...

                            Olumsuzu: bakmayıvermek, gitmeyivermek

 

  b. Yeterlik (Fiil + (e) -bilmek): görebilmek, alabilmek...

                            Olumsuzu: görememek (göremeyebilmek), yazamamak (yazamayabilmek)

 

  c. Sürerlik (Fiil + (a) -kalmak, (e) -durmak, (e) -gelmek: bakakalmak, yapadurmak, süregelmek...

                           Olumsuzu yoktur.

 

  d. Yaklaşma (Fiil + (e)yazmak: düşeyazmak, bayılayazmak...

                           Olumsuzu yoktur.