Test-1 (Fillerde Anlam Özellikleri)
1. Aşağıdakilerin hangisinde öznenin isteği dışında gerçekleşen ve öznedeki değişimi gösteren bir fiil vardır? (SBS 2007)
A) Yolcular garda saatlerce bekledi.
B) Ağaçların yaprakları şimdiden sarardı.
C) Çinli turistler döneri çok sevdi.
D) Berber saçlarımı oldukça kısa kesti.
2. Aşağıdakilerin hangisinde öznenin yaptığı işten etkilenen bir varlığın olduğunu gösteren bir fiil vardır?
A) Kente girerken hava birden karardı.
B) Araba, evin önünde bir süre durdu.
C) Elindeki kağıdı tam ortasından yırttı.
D) Öğrenciler erkenden okula geldi.
3. Elif'in elindeki çantada fiiller vardır. Elif'in, fiil sandığına ilk önce "oluş" fiilini koyması gerekmektedir.
Buna göre sandığa koyacağı ilk fiil aşağıdakilerden hangisidir?
(SBS-2008)
A) Alışmak
B) Beklemek
C) Sevinmek
D) Yeşermek
Öznenin isteği dışında gerçekleşen ve öznedeki değişimi gösteren fiillere "oluş fiili" denir. Morarmak, solmak, kızarmak, küçülmek, büyümek gibi fiiller oluş fiilidir. Seçeneklere baktığımızda B'deki "sarardı" fiilinin buna uygun olduğunu görüyoruz. "Sararmak" bir şeyin yapısındaki değişimi anlatır. O halde bu sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.
Öznenin yaptığı işten etkilenen bir varlığın olduğunu gösteren fiillere "iş (kılış) fiili" denir. Bu tür fiiller nesne alır. Fiile sorduğumuz "neyi, kimi, ne" sorularına cevap alabiliriz. C'deki "yırttı" neyi sorusunu sorduğumuzda "elindeki kâğıdı" cevabını alıyoruz. O hâlde bu cümledeki öznenin yaptığı işten yani yırtmak fiilinden öznenin dışında bir başka varlık etkilenmiştir. Bu da "kâğıt"tır. O hâlde bu sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.
Oluş fiilleri bir durumdan başka bir duruma geçişi anllatan fiillerdir. Buna göre "yeşermek" fiili oluş fiilidir. Çünkü bu fiil bir bitkinin belli bir zaman zaman dilimi içinde başka bir renkten yeşil duruma geçişini anlatır. O hâlde Elif, fiil sandığına "yeşermek" fiilini koymalıdır. Sorudaki diğer fiillerde böyle bir durum söz konusu değildir. Doğru cevap D'dir.